Mikroorganizmaların, tüm canlılar gibi uygun ortamlar bulduklarında beslenerek çoğaldıklarını, toprak, hava, insan vücudu ve tüm çevremizde yer aldıklarını biliyoruz. Tıbbi ve cerrahi girişimler sırasında mikroorganizmaları tanımlamak amacıyla üretmek istediğimizde, kullanacağımız araç-gereç, besiyeri gibi ortamların mikrop taşımamasını isteriz. Ayrıca içtiğimiz suyun, tükettiğimiz yiyeceklerin ve içeceklerin hastalık yapıcı mikroplardan uzak olması gerekir. Ameliyathane, diyaliz, yoğun bakım, transplantasyon ve yeni doğan bebek ünitelerinin de hava ve donanım malzemelerinin belirli standartlara uyması söz konusudur. Dirençli mutantlar oluşturabilen, çevre şartlarına uyan sporlu şekillere dönüşebilen mikroorganizmaların, istenmediği durumlarda tamamen veya kısmen yok edilmesinin gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

      İnsanlarda hastalık yapma özelliği olan mikropların uzaklaştırma işlemine dezenfeksiyon denir. Bu işlem geniş bir aralığı ifade eder. Dezenfeksiyon işleminde kullanılan ısı, sterilizasyon derecesine yakınlıkta olabildiği gibi, mikroorganizmaların vejatatif (hastalık yapıcı ve dış çevre koşullarına dirençsiz) şekillerinin öldürüldüğü şekilde de olabilir. Bunlardan ilkine yüksek düzeyde dezenfeksiyon, ikincisine ise düşük düzeyde dezenfeksiyon işlemi denir. Bunların arasında kalacak etkinlikte yapılan işlem ise orta düzeyde dezenfeksiyondur. Yüksek düzeyli dezenfeksiyon işlemi için genellikle daha konsantre dezenfektan maddeler, uzun süre uygulanarak yapılır. Dezenfeksiyon işleminde kullanılan maddelere dezenfektan denir. Bunlar genellikle kimyasal maddelerdir. Bugün bir çok kimyasal dezenfektan madde kullanılmaktadır.

DEZENFEKSİYON YÖNTEMLERİ

Isı ile dezenfeksiyon

Bilindiği gibi evlerde de en sık kullanılan dezenfeksiyon yöntemlerinden birisidir, suyu 15-20 dakika kaynatmakla birçok patojen bakterinin ölmesi sağlanır. Büyük ölçekli uygulamalarda ciddi maliyetler getiren oldukça pahalı bir yöntemdir.

Isı ile dezenfeksiyonda etkili faktörler:

• Sıcaklığın derecesi

• Temas süresi

• Ortam basıncı

• Mikroorganizmanın ısıl direnci

UV ışın ile Dezenfeksiyon

İlk kez 1910 yılında Fransa'da Baker tarafından uygulanmıştır.

UV uygulamasının özellikleri:

• UV radyasyonu suyun fiziksel ve kimyasal özelliğini değiştirmez,

• Suda tat ve koku bozukluğuna sebeb olmaz,

• Diğer kimyasal maddelerden etkilenmez,

• Temas süresi kısadır,

• Lokal etkilidir,

• Sistemdeki biyofilm içerisine etkisizdir,

Aşırı elektrik enerjisi ve pahalı ekipman gerektirir.

Dezenfeksiyonda kullanılan maddeler aşağıdaki özellikleri taşımalıdırlar.

• Tüm mikroorganizmaları öldürebilmeli

• Hızlı etki etmelidir

• Toksik olmamalıdır

• Nötral pH da suda çözünebilmeli

• Renksiz ve kokusuz olmalıdr

• Herhangi bir pH da aktif olabilmelidir

• Stabil olmalıdır

• Uygulanacağı eşyaya zarar vermemelidir

• Organik ajanlarla aktivitesi kaybolmamalıdır

• Çevreye zarar vermemelidir

• Ucuz ve kullanımı kolay olmalıdır